دوشنبه ۰۴ تير ۱۴۰۳ - 
تمدن اسلامی
ما در بخش «تاریخ در ترازو» هم به معرفت تاریخ به معنای عام نظر داریم و هم به تاریخ به مثابه یک رشته (discipline) دانشگاهی در جهان و به طور خاص در ایران توجه داریم. شما یکی از استادان و متفکرانی هستید که درباره رشته خودتان یعنی فلسفه و معرفت در ایران کنونی و در تاریخ گذشته در جهان اسلام، نگاه انتقادی یا به تعبیر رایج امروز، نگاه آسیب شناختی (pathologist) داشته‌اید و از بحران در فلسفه سخن گفته‌اید و از مقام فلسفه در تمدن اسلامی پرسش کرده‌اید و در ربط با زوال و انحطاط تمدن مسلمانان از نقش زوال فلسفه سخن گفته‌اید و اشاره کرده‌اید که در تمدن ایرانی-اسلامی به جای این که فیلسوفان متفکران قوم باشند، گروه‌های دیگری سررشته دار اندیشه شده‌اند. اکنون خدمت شما رسیدیم تا ملاحظات خودتان را اولا راجع به معرفت تاریخ و ثانیا درباره رشته تاریخ به طور خاص در ایران، بفرمایید. نکته مهم دیگر این که خیلی از مسائلی را که اهل تاریخ با آنها درگیرند، فلاسفه مطرح کرده‌اند. یعنی فلاسفه هستند که خیلی از پرسش‌های معرفت شناختی را پیش روی اهل علم گذاشته‌اند و معمولا خود اهل تاریخ کمتر از نظر روش شناختی و معرفت شناختی به این مباحث پرداخته‌اند. قدیم‌ترین پرسشی که راجع به تاریخ داریم، مربوط به فیلسوف بزرگ یونانی ارسطو در کتاب «فن شعر» است. از آن زمان تاکنون، همواره کفه ترازوی مباحث فلسفی و معرفتی راجع به تاریخ به نفع فلاسفه سنگینی می‌کند و خود اهل تاریخ بیشتر در این مسائل از فلاسفه پیروی کرده‌اند یا به آنها بی‌اعتنایی کرده اند یا حتی صورت مساله را حذف کرده‌اند و گفته‌اند که این مباحث به ما مربوط نیست. اگر ممکن است در مورد این مباحث نیز نظر خود را بفرمایید.
کد خبر: ۳۶۰۲۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۳۱
گفتگو با مولف کتاب «سیاست‌ورزی در ایران مدرن»
محمود عبدالله‌زاده محقق روابط بین‌الملل و نویسنده کتاب ««سیاست‌ورزی در ایران مدرن» معتقد است: ما هنوز تاریخ‌نویسی‌مان علمی نیست و از اسناد کمتر استفاده می‌کنیم و بیشتر از روی اغراض و برداشت‌های شخصی و گروهی و بخشی‌مان استفاده می‌کنیم.
کد خبر: ۳۲۱۱۸۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۱۸
یادداشتی از ناصر عظیمی
هبوط قدرت از کوهستان‌های دیلم به جلگه گیل (ارتباط جنبش علویان زیدی و آغاز پویش‌های فرهنگی در گیلان)
کد خبر: ۳۱۲۱۴۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۲۷
به مناسبت هفتم آبان
بر خلافِ تبلیغی که بر پایه سنتی کهن در غرب وجود دارد و هرودوت را «پدر تاریخ‌نویسی» می‌دانند روایتِ او برتریِ قطعی‌ای نسبت به دو روایت دیگر [گزنفون و کتزیاس] ندارد؛ به ویژه آن‌که روایت‌های او بسیار اغراق‌شده و پررنگ‌ولعاب و در جاهایی کاملاً دروغ است (پلوتارک، تاریخ‌نویسِ رومی، او را «پدرِ دروغ‌نویسی» می‌نامد).... عنوانِ «پدر تاریخ‌نویسی» از زمان شکل‌گیری روم و نخستین بار به دستِ سِنِکا، وزیر نرون، به او داده شد، چرا که تصویرِ «دیگری»سازِ هرودوت از ایران را ابزاری برای مشروعیت دادن به سیاست‌های ضدِ ایران روم می‌دانست و می‌دانیم این تصویر، بر پایه خواست و گرفتنِ پول از پریکلس، عامدانه به دست هرودوت جعل شد.
کد خبر: ۳۰۸۶۷۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۰۷
دکتر موسی غنی‌نژاد:
دکتر غنی‌نژاد در ارزیابی سیاست‌گذاری اقتصادی دوران مشروطه اعتقاد دارد آنچه مانع از تحقق آرمان‌های مشروطه شد فقدان «زمینه مادی» تحقق اندیشه‌ها نبود، بلکه عمدتا خرابکاری ناشی از اندیشه‌های افراطی چپ‌گرایانه بود.
کد خبر: ۲۴۰۸۵۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۰۲
درباره کتاب "رضا شاه" و قلدری زیباکلام برای تاریخ!
کتاب رضاشاه صادق زیباکلام از زمان انتشارش در خارج از کشور تاکنون محل نقد بسیاری از صاحب‌نظران قرار گرفته است. برخی با آن موافق و برخی مخالفش بوده‌اند؛ به‌نحوی‌که گفته می‌شود زیباکلام در کتابش به بازنویسی کتاب سیروس غنی پرداخته است و نکته جدیدی برای مخاطب پدید نیاورده است. البته در برابر این ادعا برخی نیز می‌گویند که زیباکلام در این کتاب توانسته است بازخوانی جدید و البته مستندی از تاریخ سوم اسفند سال 1299 یعنی مقطع کودتا تا برهه تاج‌گذاری رضاشاه با تکیه‌بر کتاب غنی ارائه دهد؛ روایتی که سراسر مستند به مکاتبات سفارت و وزارت خارجه انگلیس است.
کد خبر: ۲۳۸۰۶۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۱۸
گفت‌وگو با عبدالله انوار؛
چند بار درخواستِ مصاحبه داده بودیم، اما این بار وقتی بهانه‌اش را «روز تهران» گذاشتیم، قرارها و زمانِ کلاس‌هایش را قدری جابه‌جا می‌کند تا گپ و گفتی هر چند نه‌چندان طولانی با او داشته باشیم.
کد خبر: ۲۳۷۸۸۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۱۷
ریشه‌های تاریخی مشروطه ؛
برای شناخت ریشه‌های تاریخی مشروطه ایران باید دوران قبل از مشروطه و تحولاتی که در سرزمین ایران اتفاق افتاد و موجب بیداری مردم شد بررسی شود.
کد خبر: ۲۲۵۳۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۵
یادداشت مهدی نورمحمدزاده؛
سالها پیش یکی از دوستان کوهنورد در مسیر صعودی که باهم همراه بودیم، از کتاب عجیبی سخن گفت که ظاهرا با پیدا شدن چند کتیبه تاریخی در اطراف شام، نوشته شده و به شکل مستند بسیاری از وقایع تاریخی اسارت خاندان امام حسین در شام را روایت می کند.آنقدر جذب تاریخ سوزناک و مصایب دردناک اهل بیت شده بود که تا نزدیکی های قله از کتاب «شماس شامی» و روایت جذابش برایم گفت و انگار برایش سئوال بود که چرا من نویسنده هنوز این کتاب مستند تاریخی را نخوانده ام!
کد خبر: ۲۲۴۴۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۱
گفت‌وگوی تفضیلی با سردار رشید؛
یکی از راویان قرارگاه خاتم‌الانبیا در دوران جنگ ۸ ساله معتقد است که نتیجه ترورهای بی‌رحمانه منافقین رشد گونه‌ای افراط‌گرایی مذهبی است و نتیجه افت روحیه ایثارگری هزینه‌های فوق العاده‌ای است که سنگینی آن را جامعه باید متحمل شود. زمانی ما با کمترین هزینه بیشترین دستاوردها را داشتیم اما امروز بیشترین هزینه را باید تقبل کنیم تا به چیزی کمتر از آن دستاوردها برسیم.محسن رشید از سرداران بازنشسته سپاه که یکی از راویان قرارگاه خاتم‌الانبیا در دوران جنگ ۸ ساله بوده و ۳ سال پس از پایان جنگ یعنی از ابتدای دهه ۱۳۷۰ به مدت ۱۰ سال مسئولیت مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ را برعهده داشته و به عبارتی دیگر در تمام طول مدت خدمت در سپاه با مقوله تاریخ جنگ سروکار داشته است.
کد خبر: ۲۰۹۳۷۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۳/۰۳
بحران نان و قحطی گندم؛
از جمله مهم‌ترین تحولات تاریخ اجتماعی ایران، وقوع حوادث و سوانح طبیعی است. تاریخ‌نویسی ایرانی، به‌رغم نقاط قوت خود در تعد‌د و تنو‌ع، به علت بی‌توجهی به شرح سوانح و بلایای طبیعی محل نقد جدی است، زیرا این حوادث طبیعی نقطه شروع بسیاری از تحولات تاریخی بوده است. بنابراین، پژوهش پیش‌رو می‌کوشد تا این برش از تاریخ اجتماعی را که منشأ تحولات فراوانی بوده، در دوران حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار (۱۳۱۳-۱۲۶۴ق) نمایان سازد.
کد خبر: ۲۰۱۵۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
بررسی اتفاقات دهه‌های ۵۰ و ۶۰؛
در مطلب زیر به «بررسی اتفاقات دهه‌های ۵۰ و ۶۰» در حوزه هنری وقایع و ریشه‌های اتفاقات سال‌های ابتدایی انقلاب در این دهه‌هامی پردازیم.
کد خبر: ۲۰۰۸۷۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۱/۲۴
شاپور رواسانی:
شاپور رواساني، پژوهشگر تاريخ معاصر ايران، گفت: عدالت‌خواهي در جامعه ما يک حقيقت تاريخي است.
کد خبر: ۱۹۱۵۷۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۲/۰۷
غلامرضا ظریفیان اظهار داشت؛
در دوران پس از اسلام نیز، سایر مسلمین اثرپذیری بسیار زیادی از تاریخ‌نگاری ایرانیان داشتند. البته این امر نه تنها مذموم نیست، بلکه بسیار ممدوح و پسندیده نیز هست. اینکه یک فرهنگ و تمدنی بتواند با استفاده از متد یک کشور دیگری، برای پویایی، گویایی و فربه کردن تاریخ خودش استفاده کند، یک پدیده مبارک است. همانطور که ما امروز از شیوه‌های تاریخ‌نگاری اروپایی اثر می‌پذیریم، در گذشته نیز بر تاریخ‌نگاری دیگر ملل اثر گذاشتیم و این یک فرآیند غیرایزوله در علم تاریخ است.
کد خبر: ۱۸۰۳۰۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۵
دکتر نصرالله پورجوادی/ محقق و عرفان پژوه:
«قوت دل و نوش‌جان» جدید‌ترین کتاب دکتر نصرالله پورجوادی است که از سوی نشر نو هفته گذشته منتشر شد. آیا انسان حق دارد از دیدن زیبایی‌های عالم صنع لذت ببرد؟ شاهد‌پرستی‌چیست؟ آیا با عشق افلاطونی که ابن‌سینا آن را عشق ظرفا و جوانمردان می‌خواند، انسان می‌تواند شاهد پرست باشد؟ چرا شمس‌تبریزی احمد غزالی را که از مخالفان سرسخت فلسفه بود، بزرگ‌ترین عارف می‌دانست؟ چه ارتباطی میان عشق ورزی حافظ و اشعار عاشقانه او با عقاید احمد غزالی وجود داشت؟ ریشه‌های عرفان عاشقانه ایرانی که احمد غزالی و شمس تبریزی و حافظ بدان تعلق خاطر داشتند در کدام وادی باید جست‌وجو کرد؟ اینها و ده‌ها پرسش دیگر مسائلی است که سعی شده درکتاب قوت دل و نوش جان به آنها پاسخ داده شود.
کد خبر: ۱۵۸۵۲۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۷/۰۳
صحابه و خصوصی‌سازی از جیب بیت‌المال؛
می‌گویند نقش منبرها در عاشورا کم‌رنگ شده و فرم - مداحی و سینه‌زنی- بر کلیت این مراسم چیرگی یافته است. شاید به همین خاطر است که برخی از اقشار اجتماعی شیوه‌های خاص خود را برای عزاداری انتخاب می‌کنند. عده‌ای بر سخنران و محتوا تکیه می‌کنند و عده‌ای هم تلاش می‌کنند با زدودن زوائد به شکل سنتی عزاداری کنند. دسته اول که بر محتوا تأکید دارند، غالبا تلاش می‌کنند با جست‌وجو در تاریخ و رویدادهای منتهی به عاشورا درس‌هایی برای زیست امروز پیدا کنند. اغلب محتوای این‌گونه مراسم‌ها حکمت‌گونه و اخلاقی-انگیزشی است. امسال اما یک سخنران توانست عاشورا را از زاویه‌ای دیگر بررسی كند.
کد خبر: ۱۵۸۳۵۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۷/۰۲
فرزانه طاهری:
تحصیل در رشته ادبیات دانشگاه تهران، سابقه ترجمه از دوران تحصیل، سالها ویراستاری در مرکز نشر دانشگاهی، سابقه کار ترجمه و ویراستاری در مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، زندگی مشترک چند دهه با یکی از بهترین نویسندگان معاصر ایران، هوشنگ گلشیری، از فرزانه طاهری مترجمی توانمند و آگاه ساخت که علاقه‌مندان جدی ادبیات مطالعه بخشی از ادبیات معتبر و درخشان جهان را مدیون ترجمه‌های کم نقص او هستند: از کافکا تا ناباکوف، از کارور تا یوناس یوناسن.
کد خبر: ۱۵۶۷۷۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۶/۲۶
انفجار دفتر نخست وزیری و شهادت رجایی و باهنر؛
در روز هشت شهریور سال 1360 در یک اقدام تروریستی بی‌سابقه جلسه شورای امنیت کشور با حضور رئیس جمهور و نخست وزیر منفجر شد.نفوذ ضدانقلاب به دستگاه‌های امنیتی تا حد دبیری شورای امنیت کشور و چگونه تبرئه شدن عوامل این نفوذ موضوعی است که سالها درباره آن در محافل سیاسی و امنیتی بحث می‌شود.
کد خبر: ۱۵۲۶۷۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۶/۰۹
رسول آبادیان:
رسول آبادیان با بیان اینکه نویسنده‌های ما به تاریخ اعتماد ندارند، نوشته نشدن رمان تاریخی را تقصیر تاریخ و تاریخ‌نویس دروغ‌گو می‌داند.
کد خبر: ۱۳۵۰۱۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۳/۲۷
سعیده نیک‌اختر؛
سعیده نیک‌اختر کارگردان مستند اشرف می‌گوید سال‌هاست که روزنامه‌نگاری می‌کند اما به واسطه آشنایی‌های همسرش به او پیشنهاد شده تا فیلم مستندی درباره تاریخ انقلاب بسازد.تهیه‌کننده موضوعی پیشنهاد نداده و نیک اختر هم سراغ روایتی زنانه از زندگی اشرف می‌رود.
کد خبر: ۱۰۹۲۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۲۰